ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Κ. Γ. ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗ, ΣΤΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΗΦΙΣΙΑΣ.

ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Κ. Γ. ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗ, ΣΤΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΗΦΙΣΙΑΣ.

Ευχάριστη έκπληξη προκάλεσε η εισήγηση του καθηγητή και τέως πρύτανη του Πάντειου, κ. Γιώργου Κοντογιώργη, την Τρίτη 2 Φεβρουαρίου, στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Κηφισιάς, στα πλαίσια των σεμιναρίων για την Νεοελληνική Ιστορία τού Ανοιχτού Πανεπιστήμιου «Ν. Αντωνόπουλος», που οργανώνει ο Ιστορικός κ. Βλάσσης Αγτζίδης.

Η ομιλία, είχε θέμα : «Το Ελληνικό κοσμοσύστημα».

Στο σεμινάριο, διαπιστώσαμε ιδίοις ωσίν, πώς η επιστημονική άποψη του Γ. Κοντογιώργη για το Ελληνικό Έθνος, αποτελεί μία επανάσταση.

Ως γνωστόν, στα Ελληνικά Πανεπιστήμια κυριαρχεί μια επιστημονική άποψη για το Έθνος , πού αναπαράγει την κυρίαρχη άποψη των Δυτικών ιστορικών, πώς το Ελληνικό έθνος, όπως και όλα τα σύγχρονα έθνη, είναι γέννημα του Ελληνικού έθνους-κράτους, πού προέκυψε πριν από 190 χρόνια, ως αποτέλεσμα τού Διαφωτισμού, της Αμερικανικής και Γαλλικής επανάστασης και τού Ρομαντισμού.

Πώς πριν από την Ελληνική επανάσταση, δεν υπήρχε Ελληνικό έθνος.

Κατά τον Γ. Κοντογιώργη, η εφαρμογή αυτού του αντιεπιστημονικού Ιδεολογήματος για το Ελληνικό έθνος, υποδηλώνει βαθειά άγνοια και αδυναμία κατανόησης της Ιστορίας .

Ο Γ. Κοντογιώργης, ανέφερε, πώς το σύστημα των Αρχαίων Ελληνικών πόλεων κρατών (κοσμοσύστημα), πού το χαρακτήριζαν, οικονομικά, η μεταποίηση, το εμπόριο, και οι εγχρήματες ανταλλαγές, ήταν ανθρωποκεντρικό, ορίζοντας ως ανθρωποκεντρισμό την ατομική (τουλάχιστον), ελευθερία (ως αυτονομία) των πολιτών των συστατικών Πόλεων-Κρατών.

Το «μη άρχεσθαι υπό μηδενός», που έλεγε ο Αριστοτέλης.

Αντιδιέστειλε το Ελληνικό ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα , στις ανελεύθερες ασιατικές δεσποτείες με τις οποίες συνυπήρχε και είπε πώς ήταν το μοναδικό ελεύθερο κοσμοσύστημα, μέχρι την ανάδυση του μοντέρνου Έθνους-κράτους.

Ο Γ.Κ. τόνισε, πώς το Ελληνικό Έθνος, υπήρξε ως πολύσημο Έθνος-κοσμοσύστημα, μέχρι και τις παρυφές του 20ου αιώνα, οπότε, μετά από τρισχιλιετή διαδρομή, περιορίστηκε στα στενά όρια του έθνους κράτους.

Κλειδί, για την κατανόηση της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους-κοσμοσυστήματος, αποτελεί η έννοια της Δημοκρατίας, δηλαδή της πραγματοποίησης της Ελευθερίας, ως αυτό-νομίας του ανθρώπου: Ως ατόμου (ατομική ελευθερία), ως σώματος βουλευόμενων και αποφασιζόντων πολιτών (πολιτική ελευθερία), και ως συντελεστή της παραγωγής (κοινωνική ελευθερία).

Υιοθετώντας αυτά τα κριτήρια, ξεκλειδώνεται, μπροστά μας η εξής εικόνα:

Το σύστημα των αρχαίων Ελληνικών Πόλεων-Κρατών, απετέλεσε έναν αστερισμό πολιτειακών καθεστώτων, εκ των οποίων τα Δημοκρατικά, έφθασαν στην πλήρη ελευθερία των πολιτών τους, κατά την κλασσική εποχή.

Όχι μόνο την ατομική ελευθερία, αλλά και την κοινωνική και την πολιτική ελευθερία. Διότι, την αποκλειστικότητα της άσκησης της πολιτικής, δεν την είχε, σ' αυτά, κάποιος κρατικός μηχανισμός, όπως στις σημερινές δημοκρατίες, αλλά το ίδιο το σώμα των βουλευόμενων πολιτών.

Οι ίδιοι οι πολίτες συζητούσαν και οι ίδιοι αποφάσιζαν. Οι πολιτικοί απλώς ρητόρευαν, εισηγούμενοι για τα ζητήματα της ημερησίας διάταξης.

Για να φτάσει η αρχαιοελληνική δημοκρατία σε αυτό το στάδιο, χρειάστηκε ,οι πολίτες να αφήσουν την οικονομική εργασία στους τότε οικονομικούς μετανάστες (μέτοικους και δούλους, πού, όπως διαπιστώνει ο Ψευδοξενοφών, καμία σχέση δεν είχαν οι συνθήκες διαβίωσής τους στην Αθήνα, με αυτές των δούλων των Δεσποτικών καθεστώτων, καθ’ όσον, με δυσκολία διέκρινες στον δρόμο έναν μη πολίτη από έναν πολίτη, ενώ τα δικαιώματα που συνέχονταν με την εργασία που άλλοτε κατείχαν οι πολίτες εργαζόμενοι, τώρα περιήλθαν στούς μετοίκους και στους δούλους.

Οι πολίτες , αφήνοντας την οικονομική α-σχολία, πέρασαν στην σχόλη, που δεν ισοδυναμούσε με τεμπελιά, αλλά με πολιτική εργασία: Συμμετείχαν στα πολιτικά σώματα (εκκλησία του Δήμου, δικαστικά σώματα, δημόσια έργα), έναντι πολιτικού μισθού. Κέρδισαν, λοιπόν, και την κοινωνική ελευθερία, από την στιγμή πού , και οι θήτες, δηλαδή οι προλετάριοι της εποχής, κατέκτησαν την ιδιότητα του αυτοκυβερνώμενου (του πλήρους) πολίτη και έπαψαν να ετεροκαθορίζονται, ως μισθωτοί του εργοδότη.

Προηγήθηκαν τα εξής στάδια ωρίμανσης της κλασσικής δημοκρατίας: Από την βασιλεία των Κρητομυκηναϊκων χρόνων, στην αριστοκρατία, έπειτα στην προ-αντιπροσωπευτική πολιτεία των νομοθετών, έπειτα στην αντιπροσωπευτική πολιτεία και τέλος στη δημοκρατία με απόληξη την πλήρη δημοκρατία των κλασσικών χρόνων, πού διήρκεσε ως πλήρης ελευθερία (ατομική, πολιτική και κοινωνική), επί έναν περίπου αιώνα. Θα επισημάνει όμως ότι τις πολιτείες των κλασικών χρόνων (την ολιγαρχία, τη δημοκρατία κλπ) τις συναντάμε σε όλη τη διάρκεια της οικουμένης, από τους ελληνιστικούς έως και τους χρόνους της τουρκοκρατίας, δηλαδή για όσο χρόνο οι Έλληνες βίωναν το σύστημα των κοινών των πόλεων ως θεμέλιο της κοινωνίας τους.

Κατόπιν, ο Γ.Κ. προχώρησε σε μια σύγκριση της Δημοκρατίας των κλασσικών χρόνων, με το σημερινό, «δημοκρατικό» καθεστώς.

Η σύγχρονη , Δυτικού τύπου πολιτεία, γεννήθηκε με αίτημα την ατομική ελευθερία (αυτονομία) των δουλοπάροικων, έναντι του φεουδάρχη.

Αυτήν την ελευθερία, λοιπόν, πρώτα απ’ όλα, κατοχυρώνουν τα Συντάγματά μας και τα νομικά μας συστήματα: Την ατομική ελευθερία (ως αυτονομία).

Γι, αυτό, ο Γ. Κοντογιώργης, χαρακτηρίζει το σημερινό πολιτικό μας καθεστώς, ως Ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα μεγάλης κλίμακας.

Δυστυχώς, όμως, η ελευθερία σταματά στην ατομική ελευθερία. Γι'αυτό και το πολιτικό σύστημα της εποχής μας δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ούτε δημοκρατικό ούτε ακόμη και αντιπροσωπευτικό.

Στην πολιτική και στην οικονομία, οι πολίτες δεν είναι, σήμερα, αυτό-νομοι: Έχουν το δικαίωμα να εκλέγουν τους πολιτικούς, που ασκούν ανεξέλεγκτη εξουσία επί 4 χρόνια, χωρίς να έχουν, ενδιάμεσα, την θεσμική δυνατότητα να επηρεάσουν τις αποφάσεις, όσο σημαντική επίπτωση και αν έχουν αυτές στην ζωή τους. Έχουν και κοινωνικά δικαιώματα, αλλά όχι κοινωνική και πολιτική ελευθερία, εφόσον στην οικονομία και στην πολιτική, τον αποφασιστικό θεσμικό λόγο έχουν οι κάτοχοι-ιδιοκτήτες της οικονομικής και της πολιτικής λειτουργίας.

Σήμερα , η κοινωνία μας, εμείς, δεν έχουμε σχέση εντολέως-εντολοδόχου με τους πολιτικούς μας, όπως είχαν, οι πολίτες στο στάδιο της αρχαίας Ελληνικής πολιτείας που διέπονταν από την αντιπροσωπευτική αρχή. Τότε, ο Δήμος είχε το δικαίωμα να ελέγξει τους εκλεγμένους πολιτικούς και να τους ανακαλέσει ανά πάσα στιγμή, ακόμα και να τους παραπέμψει σε δίκη για την βλάβη πού προκαλούσαν στην πόλη. Σήμερα, η κοινωνία δεν έχει δυνατότητα να παραπέμψει πολιτικό στην δικαιοσύνη, ούτε καν για ποινικό αδίκημα. Στην εποχή μας, ως κοινωνία, επέχουμε σχέση εκλογικού νομιμοποιητή των πολιτικών προσώπων. Μεταξύ των εκλογών οφείλουμε να περιοριζόμαστε στον ιδιωτικό χώρο. Οι εκλεγμένοι πολιτικοί είναι οι αποκλειστικοί κάτοχοι της αρμοδιότητας άσκησης πολιτικής, όπως στο προ-αντιπροσωπευτικό στάδιο των νομοθετών (Σόλων, Πιττακός κλπ.), οι οποίοι είχαν απεριόριστη εξουσία να νομοθετούν, επί καθορισμένο χρονικό διάστημα, κατόπιν εντολής από το τότε εκλογικό σώμα, και χωρίς κανένα δικαίωμα παρέμβασής του. Στον αντίποδα, για να είναι η πολιτεία δημοκρατική πρέπει το πολιτικό σύστημα να το επενδύεται η κοινωνία των πολιτών και όχι το κράτος. Ο Γ.Κοντογιώργης διακρίνει σαφώς τη δημοκρατία από την αντιπροσώπευση, και τα δυο αυτά συστήματα από το πολιτικό σύστημα της εποχής μας που δεν το θεωρεί ούτε αντιπροσωπευτικό ούτε δημοκρατικό.

Το αιτούμενο, βέβαια, δεν είναι να μιμηθούμε, φορώντας χλαμύδες, την εκκλησία του Δήμου, αλλά να αντλήσουμε, κατ΄αναλογίαν, τα κριτήρια της προόδου και της οπισθοδρόμησης, για το σήμερα και το αύριο.

Σήμερα, τα τεχνοδυκτιακά μέσα, μας παρέχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες επικοινωνίας και συμμετοχής σε επίπεδο Έθνους-κράτους, από όσες υπήρχαν στην δημοκρατική Αθήνα της κλασσικής εποχής, σε επίπεδο πόλης-κράτους.

Η επίκληση του μεγέθους της χώρας και της συνθετότητας των σημερινών προβλημάτων ως εμποδίου για την διεύρυνση, επί το αντιπροσωπευτικότερον, της πολιτείας μας, είναι ένα πρόσχημα, προκειμένου το κρατικό και κομματικό προσωπικό, να μην μοιραστεί την εξουσία του (και τις προσόδους που αυτή του αποφέρει), με την κοινωνία.

Ο κ. Κοντογιώργης, σημείωσε, πώς το κρατικό σύστημα της αρχαίας πόλης-κράτους, έφτασε σε ένα όριο, που επισφραγίσθηκε με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Σ’ αυτόν, συγκρούσθηκε η κοινωνία της σχόλης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, (πού προσπαθούσε να εξασφαλίσει τους πόρους αναπαραγωγής της μέσω της δύναμης των όπλων), με το ολιγαρχικό καθεστώς της άλλης μεγάλης οικονομικής δύναμης, της Κορίνθου, πού σαν πολεμική μηχανή, είχε την Σπάρτη.

Επεσήμανε, πώς, οι πόλεις-κράτη, συνέχισαν να υπάρχουν ως βασικό κύτταρο ελευθερίας και κατά τις μετέπειτα κοσμοπόλεις (Μακεδονική, Ρωμαϊκή, Ανατολική Ρωμαϊκή).

Στην Κοσμόπολη, σταμάτησαν οι συγκρούσεις μεταξύ των πόλεων, καθώς αυτές απετέλεσαν ενδοχώρα ενός ευρύτερου -(από τα κράτη-πόλεις)- κοσμοκράτους. Στην Βυζαντινή Κοσμόπολη, η βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη, υπήρξε ως μία από αυτές τις πόλεις, η κεντρική, αλλά όχι ως δυναστεύουσα τις υπόλοιπες.

Υποχρέωσή της, ήταν η παροχή ασφάλειας στις υπόλοιπες πόλεις και η ανάπτυξη ορισμένων εναρμονιστικών λειτουργιών στο σύνολο της επικράτειας.

Οι πόλεις, παρέμεναν το βασικό πολιτειακό κύτταρο. Εκπλήρωναν τις υποχρεώσεις τους προς την κεντρική διοίκηση, αλλά δεν άλλαζαν τα βασικά τους χαρακτηριστικά.

Στην Κοσμόπολη, ο πολίτης, αναγκάζεται να εγκαταλείψει την σχόλη και την πολιτική εργασία, αλλά δεν χάνει την κοινωνική του ελευθερία: Παραγωγικό κύτταρο αναδεικνύεται, σταδιακά, η εταιρική εργασία: Το σύστημα της παραγωγής παύει να ανήκει στον διαφοροποιημένο ιδιοκτήτη και περιέρχεται στους συντελεστές της παραγωγής. Ο πολίτης, μπαίνει στην παραγωγή ως συνεταίρος-συμμέτοχος στο κεφάλαιο της εργασίας. Ακόμα και αν δεν μπει ως κεφαλαιούχος, η εργασία του κεφαλαιοποιείται.

Είναι λοιπόν κοινωνικά ελεύθερος, δηλαδή αυτόνομος.

Και στα πλαίσια του Κοινού, της συνέχειας , δηλαδή, της αρχαίας πόλης, προστατεύει την πολιτική και ατομική του ελευθερία, και μέσα από τις επαγγελματικές συντεχνίες.

Η Δυτική Ιστοριογραφία, καταγράφει το σοβαρό πλήγμα που υπέστησαν οι Ελευθερίες των Πόλεων, στην Δυτική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μετά από την βαρβαρική της άλωση, κατά τον 5ο μ. Χ. αιώνα, και την έκπτωσή της στο Φεουδαρχικό καθεστώς.

Αναιτιολόγητα, όμως, θεωρεί πώς το καθεστώς ελευθερίας των πόλεων καταργήθηκε, αυτομάτως και στον Ανατολικό κλάδο της Αυτοκρατορίας.

Αυτό, όχι μόνο είναι αυθαίρετο και δεν θεμελιώνεται πουθενά, αλλά απετέλεσε και το εφαλτήριο ενός μεγάλου ψεύδους: Πώς το Βυζάντιο κατρακύλησε στην Φεουδαρχία και στον σκοταδισμό, όπως συνέβη στην Δυτική Ευρώπη.

Πώς, όταν η Ευρώπη, κατάφερε από τον 18ο αιώνα να αποτινάξει σιγά σιγά την Φεουδαρχία, θα έπρεπε να σύρει από πίσω της, ως καθυστερημένο παρακολούθημα και την νεοαπελευθερωμένη Ελλάδα, πού κατά την γνώμη των Ευρωπαίων, είχε υποστεί το διπλό πλήγμα της Βυζαντινής «Φεουδαρχίας», και της Οθωμανικής Ασιατικής Δεσποτείας.

Η αλήθεια, είναι τελείως διαφορετική: Τα κοινά των ελευθέρων πόλεων, κατορθώνουν να επιβιώσουν, κάτω από έναν ιδιότυπο «Ιστορικό συμβιβασμό», και κατά την διάρκεια της Οθωμανικής δεσποτικής κατοχής.

Το πρόταγμα της επανάστασης του 21, είναι η αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, και των ανελεύθερων στρεβλώσεων που επέφερε αυτός στα Κοινά.

Αντίθετα με τον καθημαγμένο από την Φεουδαρχία δυτικό άνθρωπο, η αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, συντελείται στην Ελλάδα, από μια πολύ ώριμη, ανθρωποκεντρικά, κοινωνία, πολύ πιο ελεύθερη κοινωνικά και πολιτικά από αυτήν της Δύσης.

Τότε, όμως, η Βαυαροκρατία του Όθωνα, έρχεται να διαλύσει το σύστημα των Ελεύθερων κοινών, και να επιβάλλει την κρατική πολιτική μονοκρατορία των μοντέρνων κρατών.

Η συνέχεια, στην ομιλία του Γ. Κοντογιώργη, την Τρίτη16 Μαρτίου, με θέμα : «Ο Ρήγας και το ζήτημα της ελληνικής παλιγγενεσίας»…..

Γιώργος Πολυχρονίδης